Astronomie
Sinds mijn kindertijd ben ik in sterrenkunde geïnteresseerd. Als tiener
werd ik lid van de Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde (JWG) en de Koninklijke
Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde (KNVWS). Na de middelbare
school heb ik sterrenkunde gestudeerd in Utrecht. Na afronding van deze studie,
in 1988, ben ik niet doorgegaan als wetenschapper, maar ben ik - na een klein
intermezzo als leraar - gaan werken bij een wetenschappelijke uitgeverij.
Daar heb ik diverse technische functies gehad en van 1998 tot eind 2009 ben ik daar vooral
betrokken geweest bij de ontwikkeling en implementatie van webapplicaties.
Parallel aan mijn studie en werk ben ik altijd actief geweest met het organiseren
van sterrenkundige activiteiten en het populariseren van sterrenkunde. Ik
ben bestuurlijk actief geweest in JWG, KNVWS,
Stichting 'De Koepel',
Stichting Universum
en Sonnenborgh - museum & sterrenwacht.
Van eind 2009 tot eind 2013 was ik in dienst van Stichting 'De Koepel',
een informatiecentrum over sterrenkunde, weerkunde en ruimte-onderzoek. Tot half 2012 was ik directeur van deze
stichting en nadat 'De Koepel' een beoogde fusie startte met Sonnenborgh - museum & sterrenwacht ben ik aangebleven als
Manager Publicaties, o.a. als hoofdredacteur van Zenit
(een functie die ik in 1993-1996 ook al eens vervulde).
'De Koepel' heeft m.i.v. 2014 haar activiteiten gestaakt en haar uitgaven
Zenit,
Sterrengids
en later ook Sterren & Planeten
zijn voortgezet door Stip Media in Alkmaar. Dat was voor mij ook het moment om na 25 jaar te stoppen
als redacteur van Zenit. Wel heb ik sindsdien nog geregeld meegewerkt aan de
Sterrengids (2011-2021) en
Sterren & Planeten (1992-2025).
In april 2014 ben ik opnieuw begonnen bij de wetenschappelijke uitgeverij waar ik eerder al werkte.
Daar ben ik nu Senior Product Manager voor digitale redactiesystemen.
Sterrenkunde is nu voor mij weer een ontspannende nevenactiviteit. Zo ben ik nog
steeds actief als vrijwilliger van Sonnenborgh, o.a.
als publieksbegeleider en cursusdocent, en ben ik in 2021 toegetreden tot het bestuur van de
KNVWS Werkgroep Maan & Planeten, waarvan ik
sinds mei 2022 voorzitter ben.
Sterrenkundige websites
Ik onderhoud de volgende sterrenkundige websites, die ook door mij zijn ontworpen:
Daarnaast was ik tot eind 2013 verantwoordelijk voor de websites van Zenit en 'De Koepel', die ook door mij waren
ontworpen. In het verleden heb ik diverse andere thematische websites ontworpen, o.a. voor Teleac, die inmiddels
niet meer bestaan.
Lezingen
Ik geef af en toe lezingen over de volgende onderwerpen voor sterrenkundige verenigingen en
publiekssterrenwachten:
- Sterren en sterevolutie
- Supernovae
- Betelgeuze, de meest nabije rode superreus
- Het kleurrijke heelal van de Hubble-ruimtetelescoop
- De James Webb Space Telescope - een infrarode kijk op het heelal
- De vele gezichten van onze zon
- Grote optische telescopen
- De toekomst van ons zonnestelsel
- Kosmische raadselen
- Exoplaneten en de zoektocht naar buitenaardse intelligentie
De normale duur van deze presentaties is twee keer drie kwartier. De verhalen over de
Hubble-ruimtetelescoop en de Webb-ruimtetelescoop lenen zich ook prima voor een breed publiek, desgewenst in verkorte
vorm. Ook met de voordracht over sterren is dat mogelijk. Daarnaast heb ik de volgende
kortere presentaties (ca. drie kwartier) voor een brede doelgroep:
- Exoplaneten
- De zoektocht naar buitenaardse intelligentie
- Kosmische inslagen
Andere onderwerpen zijn mogelijk in overleg.
Zie de samenvattingen van de lezingen voor een indruk van de inhoud.
Bij de presentaties gebruik ik Apple's Keynote vanaf een iPad.
De ontvangende organisatie moet zorgen voor videoprojectie-apparatuur.
Organisaties die interesse hebben in een lezing, kunnen per e-mail contact met mij opnemen:
info at edwinmathlener.nl.
Zelf waarnemen
Ik ben niet heel erg actief als waarnemend amateurastronoom. Ik werk wel
vaak met telescopen, maar dat is meestal op Sterrenwacht Sonnenborgh, om
anderen een blik op de hemel te laten werpen. Toch heb ik in 2003
een computergestuurde 20 cm Schmidt-Cassegrain telescoop van het merk Celestron
gekocht. Deze Nexstar 8 is een compacte maar krachtige telescoop
die goed mee te nemen is tijdens vakanties, als je eens wilt ontsnappen aan
de randstedelijke lichtvervuiling. De computerbesturing maakt het mogelijk
om in korte tijd veel deep-sky objecten te bekijken die vanuit mijn woonplaats
niet meer te zien zijn. De lichte montering is minder geschikt voor astrofotografie,
maar deze kijker is dan ook in de eerste plaats bedoeld om lekker te kunnen
kijken.
Helaas is deze kijker in het najaar van 2008 bij een verkeersongeval zwaar beschadigd.
De montering is daarbij in stukken gebroken en was niet te herstellen. De licht gebutste kijkerbuis was
optisch echter nog in redelijke staat. Die heb ik toen op een Celestron Advanced GT Goto montering geplaatst, die ik
tweedehands kon kopen. Zo had ik de functionaliteit weer terug van mijn eerdere systeem,
maar deze nieuwe montering is ook beter geschikt voor fotografie.
In de praktijk bleek deze combinatie toch vrij zwaar om mee te nemen voor waarnemen buiten de stad,
en ook opstellen in eigen tuin voor maan- en planeten, bleek tegen te vallen. Ook bleek de beschadigde kijkerbuis optisch
niet meer zo goed voor maan- en planeten waarnemen. Daarom heb ik in het
voorjaar van 2023 een nieuwe Nexstar 8 Evolution Schmidt-Cassegrain gekocht. Met deze meer mobiele kijker wil ik
buiten de stad (visueel) deepsky-waarnemingen kunnen doen en wil ik vanuit de eigen tuin een poging wagen
tot het 'imagen' van maan en planeten.
De oude 8" kijkerbuis heb ik weggegeven, maar de Advanced GT heb ik aangehouden. Op deze montering past ook
mijn 100 mm F/6 refractor van TS en een
66 mm F/6 apochromatische refractor van William Optics; niet allemaal tegelijk, maar om beurten in dezelfde
'zwaluwstaart'-bevestiging van de montering. De 100 mm refractor is een leuk instrument voor maan en planeten.
De kleine apo past ook goed op een fotostatief en is vooral bedoeld als kleine reiskijker, maar ook geschikt voor deepsky-fotografie.
Daarnaast ben ik ook nog steeds in het bezit van een 100 mm Newton van Vixen, op een redelijk
zware parallactische montering op zuil, die ik ooit als middelbare scholier bij elkaar gespaard heb. Die Newton
gebruik ik op het moment niet meer, maar de 100 mm refractor staat nu op die stevige Vixen montering.
Al bij al best een kijkerpark voor iemand die zegt niet zo veel zelf te kijken...
Planetoïde
Op 16 juli 2011 maakte de Internationale Astronomische Unie tot mijn verrassing bekend dat planetoïde 10977
voortaan Mathlener heet. De planetoïde is ontdekt door het Nederlandse astronomenechtpaar
Ingrid van Houten-Groeneveld (1921-2015) en Cees van Houten (1920-2002), op fotografische platen gemaakt door de
Nederlands-Amerikaanse astronoom Tom Gehrels (1925-2011). Hij cirkelt tussen de banen van Mars en Jupiter om de zon.
Meer gegevens over deze planetoïde.
Lijst van alle 'Nederlandse' planetoïden.
|
|
Fotografie
Ik fotografeer vooral tijdens vakantiereizen, en van 2002 tot 2010 maak ik daar
vaak een website van. Het plan was destijds om me met mijn scanner door mijn oude diacollectie
heen te werken om representatieve foto's van eerdere reizen, o.a. naar Amerika,
toe te voegen aan deze site, maar daar is door tijdgebrek nooit wat van terecht gekomen.
De volgende fotopagina's beschikbaar:
Deze fotopagina's zijn op verschillende manieren gemaakt. Aanvankelijk gebruikte ik een webexportfunctie
van Photoshop en maakte die pagina's met de hand mooier. Later deed ik dit met iPhoto en iWeb van Apple, maar iWeb
wordt niet meer ondersteund. Nu gebruik ik de webexportfunctie van Lightroom.
Na 2010 heb ik geen foto's meer aan deze site toegevoegd, maar vaak nog wel in kleinere kring gedeeld. En soms zet
ik wat op Twitter.
Hoe het begon
Als achtjarige kreeg ik van mijn vader mijn eerste fototoestel: een vooroorlogse,
houten 'box' waarmee ik mijn eerste vakantiefoto’s maakte en die aan het
begin stond van mijn tweede levenslange hobby. Al snel volgde een, voor die
tijd, moderne compactcamera, en als zestienjarige kreeg ik mijn eerste echte
spiegelreflexcamera, een robuuste Praktica STL2. In deze tijd experimenteerde
ik ook een beetje met zwartwitfotografie en het zelf ontwikkelen en afdrukken
in de donkere kamer. Dit was vooral ingegeven door pogingen om astrofoto's
te maken. Maar liever werkte ik in kleur en omdat vooral het afdrukken van
kleurenfoto's in die tijd nog erg duur was, wist ik de hele familie zo ver
te krijgen om voortaan dia's te maken en er werd dus al snel een diaprojector aangeschaft.
Ik ben dia's blijven maken tot ik begin 2006 geheel ben overgestapt op digitale fotografie.
Camera's
Serieuze fotografie begon voor mij met de eerder genoemde Praktica. Omdat je bij het
maken van dia's achteraf geen controle meer hebt over de beelduitsnede, voelde
ik na enkele jaren de behoefte om mijn eerste standaardzoomlens aan te schaffen.
Op advies van een bevriende, ervaren fotoamateur werd dit een zeer compacte
35-70 mm Tamronlens met wisselvatting. Die wisselvatting maakte het enkele
jaren later mogelijk om deze mooie lens op een Pentax ME Super reflexbody te schroeven.
Met deze zeer compacte set heb ik lange tijd gewerkt, totdat deze in 1996
uit mijn auto werd gestolen. Was dat niet gebeurd, dan had ik er waarschijnlijk
nog mee gefotografeerd...
In de jaren negentig kwamen de spiegelreflexcamera's met automatische scherpstelling op.
Ik was wel geïnteresseerd, maar vond ze veel te log en te zwaar. Maar
na de verdwijning van de ME Super moest er toch wat nieuws komen. In 1997
volgde opnieuw een Pentax, dit keer een MZ-5, die binnen een jaar vanwege
een mankement werd ingeruild voor een MZ-5n. Net als de ME-serie was ook de
MZ-serie van Pentax mooi compact, wat ik altijd erg prettig vind voor een
spiegelreflexcamera die mee moet kunnen in de handbagage en makkelijk draagbaar
moet zijn tijdens lange wandelingen.
Als enthousiast Mac-gebruiker en Photoshopper was ik altijd al benieuwd naar
digitale fotografie, maar vond dit aanvankelijk veel te duur. In 2002 schafte
ik een digitale compactcamera aan van HP, maar vond deze al snel te traag.
In 2004 kocht ik een Nikon Coolpix 5200, waarmee ik erg graag fotografeerde.
Deze camera heeft veel creatieve mogelijkheden en past toch nog in je binnenzak.
Maar het is geen spiegelreflex... Een reis naar Egypte om de zonsverduistering
te zien, was daarom de aanleiding om begin 2006 een digitale spiegelreflexcamera
aan te schaffen: de populaire Canon EOS 350D. Digitale reflexen waren aanvankelijk
groot en log, maar dit model deed mij weer denken aan de compacte Pentax
modellen waarmee ik voorheen graag werkte.
Hierna kwamen er veel mooie nieuwe
modellen op de markt, met meer pixels en minder ruis bij langere belichting, en in 2012 heb ik
een nieuwe body aangeschaft: de Canon EOS 600D. Ik heb ook even de 60D overwogen, die wordt aanbevolen
voor de meer ervaren amateurfotograaf, maar ik vind de lichtere uitvoering van de 600D wel prettig en deze
biedt alle 'features' die ik nodig heb. En valt hij bij een bergwandeling in een ravijn,
dan is de schade minder groot...
Ik gebruikte graag een Canon 17-85 mm zoomobjectief, maar na een val is deze in 2016 vervangen door een 18-135 mm lens.
Voor sterker telewerk gebruik ik een 75-300 telezoom van Canon.
Aanvankelijk schoot ik met de 350D veel foto's in jpeg-formaat, maar al snel ben ik overgestapt op het schieten in
RAW-formaat, waarmee je achteraf nog veel meer kunt doen. Ik beheer en bewerk deze opnames in Adobe Lightroom.
Sinds 2010 fotografeer ik ook steeds vaker met een iPhone. Ik ben begonnen met een iPhone 4.
De camera van deze iPhone kon technisch niet op tegen mijn
andere camera's, maar ik had hem wel altijd bij me en de resultaten waren vaak verrassend goed. Later volgde een iPhone 6 en iPhone 12.
De camera van die laatste iPhone blijft me verbazen, vooral bij opnamen met weinig licht.
Onderwerpen
Ik weet niet of ik mij wel een 'echte' amateurfotograaf mag noemen. Ik sleep
mijn spiegelreflex niet overal mee naartoe en ben er niet dag en nacht mee bezig.
Maar tijdens uitstapjes in de natuur en tijdens vakanties mag ik mij graag
uitleven. Terugkijkend op ruim 40 jaar fotograferen zie
ik dat het zwaartepunt ligt bij landschapsfotografie (inc. stedelijke landschappen),
afgewisseld met pogingen tot natuurfotografie en macrofotografie. Mensen
fotograferen doe ik graag als ze ergens mee bezig zijn, dus bij gelegenheid
doe ik zo een beetje aan reportagefotografie. En natuurlijk richt ik mijn
camera ook af en toe op de sterrenhemel.
Sterren boven de Sahara. Klik hier voor grotere versie.
Zonsverduistering 2017
In 2017 heb ik een mooie reis gemaakt naar de Verenigde Staten om de zonsverduistering te zien van 21 augustus. En natuurlijk
heb ik ook veel prachtige natuur gezien. T.z.t. moet ik nog wat foto's van die reis op deze site zetten, maar eclipsfoto's
zijn ook te zien op Zonsverduistering.nl
|